تاریخ شهر ایران

طرح های شهری درایران

ضرورت تهیه طرح های شهری 

ضرورت تهیه طرح های شهری ازنیازمحسوس به یک مکانیزم برای ایجادتعادل دراموروضرورت انضباط فضایی وکالبدی شهرهاناشی می شود.ازاین رواستفاده ازطرح های شهری به عنوان ابزارتنظیم کننده محیط کالبدی ضروری است. 

          انواع طرحهای شهری درایران

 طرح جامع شهر(طرح توسعه وعمران شهروحوزه نفوذ)،طرح تفصیلی،طرح هادی شهر،طرح آماده سازی زمین ،طرح ساختاری –راهبردی،طرح آمایش سرزمین،طرح بهسازی  بافت قدیم،طرح باغشهرها،طرح کالبدی ملی ومنطقه ای،طرح ساماندهی فضاوسکونتگاههای روستایی،طرح جامع حمل ونقل شهری،طرح شهرهای جدید،طرح شهرک های مسکونی ،طرح های ویژه،طرح هادی روستاطرح اسکان 90،طرح اسکان1400،و.......

 

طرح جامع:طرحی بلندمدت که درآن نحوه استفاده ازاراضی ومنطقه بندی مربوط به حوزه هاونیازمندیهای عمومی شهری،خطوط کلی ارتباطی،ومحل مراکزانتهای خط وفرودگاهها وبنادروسطح لازم برای ایجادتاسیسات وتجهیزات وتسهیلات عمومی مناطق بهسازی ونوسازی والویتهای مربوط به آن تعیین می شودوضوابط ومقررات مربوط به آنهانیزتدوین می گردد.

طرح تفصیلی:درحقیقت تنظیم برنامه های مفصل وانجام اقدامات جزبه جزدرمناطق ومحلات شهری وطراحی آنهاست وشامل طرح های زیر می باشد

1-طرح بهسازی ونوسازی،بازسازی ومرمت بافتها2-طرح آماده سازی توسعه های جدیددرشهرها ودرسال1351باشروع برنامه 5 عمرانی آغازگردید.درطرح تفصیلی خدمات وفضاهای شهری بامشخص کردن جزئیات قابل اجرامی باشد.وطرح تفصیلی بایستی تداوم داشته باشد.

طرح آماده سازی:طرحی که درآن جهت گسترش آتی شهرونحوه ی استفاده اززمینهای شهری برای عملکردهای مختلف به منظورحل مشکلات حادوفوری شهروارائه راه حل های کوتاه مدت ومناسب برای شهرهایی که دارای طرح جامع نمی باشندتهیه می شود.درسال 1334آغازگردیدوبرای شهرهای کمتراز50000نفروبرای مدت 10 ساله می باشد.

طرح ساختاری-راهبردی:از دهه 1980 این بحث ها مطرح شد که باید استراتژی ها و ساختارهارا شناخت و برای هر استراتژی ایده هایی داشته باشیم. بنابراین نوع نگاه به جای فرایند شناخت تحلیل طرح به فرایند هدف تحلیل طرح تغییر کرد.تفاوت این طرح ها با طرح جامع در این بود که در آنها اول هدف از طرح تعیین می شد و پیش بینی و آینده نگری در راستای آن اهداف انجام می شد.وسرانجام این طرح هادرسال1377درایران توسط

وزارت مسکن دنبال گردید.

طرح آمایش سرزمین:آمایش سرزمین ،توزیع بهینه منابع،فعالیت ها،ومشاغل است.آمایش سرزمین درواقع مدیریت عقلانی فضاست وطرح بلندمدتی است که درآن باتوجه به امکانات منابع موجودونیروی انسانی سعی می شوددرطول زمان ،این امکانات ازمراکز،دربخش هایی ازکشورکه محدودیت های توسعه ای دارندهدایت شوند،تاتوزیع امکانات وجمعیت درکشورمتعادل گردد.

طرح ساماندهی:برای بازسازی بخشهاومحله های قدیمی شهرهابراساس نظریه های اکولوژیک ومدیریت مداری قبل از1970موردتوجه قرارگرفتند

.درنقاطی ازشهراجرامی شوندکه درنبودطرح های توسعه شهری به صورت خودجوش احداث ودچارنوعی ناهنجاری فضایی یاعملکردی شده اند.

طرح بهسازی بافت قدیم:این طرحهافقط به امربهسازی دربافت قدیم می پردازندوعملیات نوسازی که ممکن است درطرحهای ساماندهی به اجرادرآیددرآنهاانجام نمی گیرد.

طرح باغشهر:به طورکلی این طرح ،هدف اصلی وزارت مسکن وشهرسازی یعنی حفظ فضای سبزموجوددراطراف شهرهاوتوسعه آنهارادنبال می کند .

^{طرح کالبدی ملی ومنطقه ای:}این طرحهاباهدف مکان یابی برای گسترش آینده شهرهای موجودوایجادشهرهاوشهرک های جدید،پیشنهادشبکه شهری آینده کشوریعنی اندازه شهرها،چگونگی استقرارآنهادرپهنه کشوروسلسله مراتب میان شهرهابه منظورتسهیل ومدیریت سرزمین وامرخدمت رسانی به مردم وپیشنهادچارچوب مقررات ساخت وسازدرکاربریهای مجاززمین های سراسرکشورتهیه می گردند.

طرح ایران 1400:

 

باانتشارنتایج سرشماری عمومی نفوس ومسکن درسال1365،مدیران وتصمیم گیران سطوح بالای مدیریت کشورراباواقعیت جدیدی درزمینه جمعیت ،فضاوفعالیت مواجه کردبراساس برآوردهاپیش بینی میشدکه تاسال 1400 جمعیت شهرنشین کشوراز33میلیون نفردرسال1370به حدود66میلیون نفربرسدواین جمعیت برای زیست ومعیشت درکانون های شهری به فضایی حدود660هزارهکتارسطح خالص وناخالص مسکونی نیازداشتندبه عبارت دیگرتاسال1400بایدوسعت شهرهابه دوبرابرمساحت آنهادرسال1370یعنی 330هزارهکتارافزایش یابدبه این ترتیب زمینه های طرح 1400فراهم شددرسال75کارتهیه برنامه ایران 1400درسازمان برنامه وبودجه اغازشداماموردتصویب قرارنگرفت ودردولت خاتمی به جای آن طرح امایش سرزمین حمایت شد.

 
طرح اسکان90:

براساس پیش بینی جمعیتی صورت گرفته مبنی برااینکه جمعیت کشورتاسال 1390(افق25ساله برمبنای امارگیری سال65)به حدود110میلیون نفرخواهدرسیدوحدودهفتاددرصداین جمعیت درشهرساکن خواهندبه همین دلیل تهیه طرح های باعنوان اسکان 90موردتوجه قرارگرفت طرح اسکان 90یاطرح مکانیابی اسکان جمعیت تاسال90درسال71توسطوزارت مسکن به مهدنسین مشاورداخلی واگذارگردیدوهدف آن تعیین نقاط دارای توان برای اسکان جمعیت بوددرراستای طرح اسکان 90مهنسین مشاورامکوایران سه طرح عمده خراسان لرستان وایلام رااجراکردند

مشکل طرح اسکان 90همخوانی آن باطرح ریزی کالبدی ملی ومنطقه ای بوده است.

تاثیرات طرح های درشهرسازی:

ازتاثیرات این طرح هادرشهرسازی می توان به تغییردرکاربری اراضی شهری،ساماندهی کاربری اراضی شهری ازطریق طرح های جامع ومکان گزینی بهینه خدمات شهری درتمامی بخشهای مختلف شهر،تغییریااصلاح شبکه ارتباطی وضوابط جاری،برنامه ریزی اراضی توسعه جدید شهری وآماده سازی ،ذخیره سازی زمین جهت نیازهای آتی شهروندان ازجمله پروژه های مسکن مهر،تعیین محدوده وحریم شهرهاوجلوگیری ازگسترش بی رویه برخی شهرهاوساخت وسازهای خارج ازضوابط طرح های شهرسازی درمحدوده شهرها،الویت دادن برخی ازاراضی به کاربری های مربوط به تسهیلات وخدمات عمومی.

ازتاثیرات طرحهای بهسازی ونوسازی شهری درشهرسازی می توان به احداث خیابان ومیدان باوسعت کافی ومتناسب بانیازهای شهرسازی هرشهردرقلب شهرهاوهم چنین احداث خیابانهای کمربندی دراطراف بسیاری ازشهرهای بزرگ  بعنوان خیابان دورشهرکه اکثرابه حالت قوس واربخش زیادی ازشهررادورمی زند.تخریب محله های غیرقابل اصلاح وهم چنین گورستانهایی که درمراکزشهرهاقرارداشتندوتبدیل آنهابه فضای سبزعمومی

 

تشویق ووادارکردن مردم  به زیبایی ساختمانها،مخصوصاساختمانهایی که درمجاور خیابانهای احداث شده یاتوسعه یافته قرارمی گیرد.

توسعه واصلاح برخی ازمعابردرمحله های قدیمی که قابلیت ادامه زندگی وکاردرساختمانها ی آن وجودنداشت(هاشمی1369).

ازتاثیرات طرح بهسازی بافت قدیم درشهرسازی می توان به زنده سازی مجددبناهای باارزش تاریخی برای مصارف فرهنگی- اجتماعی،بهسازی بناهایی که به علت فرسودگی ،قابلیت کاربری ندارند.

ازدیگرتاثیرات طرحها درشهرسازی میتوان به استقرارمطلوب مراکزفعالیتی وکاهشزمینه های مهاجرت درنقاط کم تراکم  میتوانداشاره کردکه به رشدهماهنگ منطقه ای نیزکمک مینمایند.

وهم چنین جنبش شهرسازی نوین با بازشناسی اهمیت بالا بردن تراکم در شهرها برای کاهش مصرف زمین و دسترسی بهتر به انواع خدمات در فاصله ا ی کمتر بر

لزوم استفاده از تراکم های بالا در شهرها اصرار می ورزد.